Separacja to coś w rodzaju rozwodu tymczasowego, bowiem po jej orzeczeniu małżonkowie w każdej chwili i tak mogą związek przywrócić. A zatem, nie można też zawrzeć związku małżeńskiego z kimś innym. Ponieważ małżeństwo nie jest rozwiązane, ale jakby zawieszone, para jest zobowiązana do wzajemnej pomocy w razie konieczności i nie jest też możliwe powrócenie do nazwiska sprzed zawarcia związku.
Zarówno rozwód jak i separację uzyskuje się przez orzeczenie sądu. Możliwe są dwie drogi uzyskania separacji:
- w trybie nieprocesowym w normalnym procesie.
Zarówno w trybie nieprocesowym, jak i procesowym konieczne jest wykazanie, że nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. W przypadku obu trybów można wnosić apelację.
TRYB NIEPROCESOWY
Podstawowym warunkiem uzyskania separacji w trybie nieprocesowym jest brak wspólnych małoletnich dzieci.
Równie konieczne jest wspólne żądanie obojga małżonków separacji oraz zgodne ustalenie jej treści. Niekoniecznie wymaga to złożenia wspólnego wniosku, który może zostać podpisany przez jedną stronę. Z pewnością jednak drugi małżonek musi wyrazić swą zgodę.
Zwykle jest jedna rozprawa, bez rozprawy pojednawczej. Sąd przesłuchuje strony, nie orzekając niczyjej winy.
Opłata sądowa wynosi 100 zł, choć jeśli zajdzie potrzeba aby sąd uregulował inne kwestie należy ponieść większe koszty sądowe.
W sytuacji pełnej zgody między małżonkami, orzeczenie sądowe może dotyczyć kilku kwestii:
- alimenty na małżonka,
- mieszkanie,
- majątek.
ALIMENTY NA MAŁŻONKA
Alimenty mogą zostać przyznane małżonkowi znajdującemu się w niedostatku. Jednak, inaczej niż w sytuacji rozwodu, prawo nie przewiduje wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego po upływie 5 lat.
MIESZKANIE
Sąd orzeka o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, jeśli małżonkowie mieszkają wspólnie. Na zgodny wniosek małżonków sąd może orzec o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z nich. Jednak drugi małżonek musi wyrazić zgodę na opuszczenie mieszkania bez dostarczenia lokalu zastępczego.
MAJĄTEK
Sąd dokonuje podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
W ten sposób powstaje rozdzielność majątkowa, a od momentu orzeczenia każde z małżonków zarabia tylko na swój majątek osobisty.
Małżonkowie nie dziedziczą po sobie. Nie dotyczy to dziedziczenia testamentowego.
TRYB PROCESOWY
Jeżeli nie ma zgody pomiędzy małżonkami co do separacji, każda ze stron może samodzielnie wystąpić do sądu okręgowego z pozwem o separację. Wówczas opłata sądowa jest większa i wynosi 500 zł. Sprawa, jak w normalnym procesie, kończy się wyrokiem. Orzeczenie, oprócz spraw omówionych wyżej, może również dotyczyć innych kwestii:
- wina
- alimenty na dziecko,
- władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem.
WINA
Orzekając separację sąd może uznać winę jednego z małżonków. Wyrok stwierdza, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednak małżonkowie mogą zgodnie oświadczyć, że nie chcą orzekania o winie i wtedy skutek jest taki, jakby żadne z nich nie ponosiło winy za rozkład pożycia.
Jeśli sąd orzeka o winie, wówczas postępowanie trwa zazwyczaj dłużej, gdyż sąd bada dowody wskazujące na to czy i który z małżonków jest winny.
Orzeczenie o winie może, ale nie musi, mieć wpływ na sposób podziału majątku wspólnego, jeśli wykaże się, że winny małżonek w mniejszym stopniu przyczyniał się do powstania majątku dorobkowego (lub go zmarnotrawił).
ALIMENTY NA DZIECKO
Alimenty to obowiązek polegający na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby również środków wychowania. Dostarczanie środków utrzymania polega na zaspokajaniu takich bieżących potrzeb osoby uprawnionej, jak: wyżywienie, lekarstwa, odzież, wydatki na mieszkanie. Środki wychowania obejmują: starania o zdrowie, o rozwój fizyczny i umysłowy, umożliwienie zdobycia odpowiedniego wykształcenia oraz dostępu do dóbr kultury.
Dziecko, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, ma prawo do alimentów od rodziców. Jeżeli dziecko ma własny majątek, z którego dochody mogą pokryć koszty jego utrzymania lub wychowania, wówczas nie ma prawa do alimentów.
Alimenty może otrzymać dziecko także od męża jego matki (który nie jest jego ojcem biologicznym) lub od żony jego ojca (która nie jest jego matką biologiczną), jeśli odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Macocha lub ojczym mogą domagać się alimentów od dziecka, jeśli przyczynili się do jego utrzymania i wychowania, a żądanie odpowiada zasadom współżycia społecznego.
WŁADZA RODZICIELSKA I KONTAKTY Z DZIECKIEM
Władza rodzicielska to całokształt obowiązków i praw obojga rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka. Wykonywanie jej powinno dążyć do osiągnięcia dobra dziecka i nie kończy się wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości. Sąd określa również sposób wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, Aczkolwiek gdy tego wymaga dobro dziecka władza rodzicielska może zostać jednemu lub obojgu odebrana, ograniczona lub zawieszona wyrokiem sądowym. Przemysław Mocarski 21 klipca 2011
