Motywem pojawiającym się w doktrynie licznych sekt jest apokaliptyka. Niektórzy wierzą, że przetrwają nadciągającą apokalipsę, inni starają się jej zapobiec. "Rozkład jazdy Apokalipsy" daje osobie energię do działania, ponieważ poczuwa się ona do pełnienia misji. Sekta podaje sposób rozszyfrowania tajemnicy, w postaci rzekomego objawienia, odnalezienia starych pism lub nowego odczytania świętych proroctw. Organizacja nie tylko zna prawdę o zbliżającej się katastrofie, ale również bardzo często konkretny termin. Zbliżający się moment powinien mobilizować członków do większej aktywności. W miarę zbliżania się do godziny "0", odsuwa się ją w czasie, albo po prostu czeka z całą powagą. Członkowie sekty z Wisconsin w latach 50. XX w. oczekiwali w określonym czasie i miejscu aż zostaną wybawieni przez obce istoty na inną planetę. Niestety latajace spodki się nie pojawiły, ale zaledwie kilka i to raczej nowych i niezaangażowanych członków grupy porzuciło wspólnotę. Reszta postanowiła czekać na kolejny termin[1]. Adept nie wątpi w prawdziwość proroctw rozgłaszanych przez sektę, mimo że wielu z nich miało okazję doświadczyć pomyłki w tym zakresie. Osoba jest tak związana z grupą, że woli uwierzyć w kolejne nieprawdziwe przepowiednie, niż odejść. Jednostka wierzy, że od niej zależy uratowanie świata i ludzi. Musi rozgłaszać doktrynę, by przyciągnąć nowych wyznawców, bo tylko oni się uratują[2].
Rozszyfrowana tajemnica
Towarzystwo Strażnica poświęca dużo miejsca w swoich wydawnictwach na znalezienie analogii między biblijnymi proroctwami, a czasami współczesnymi, dowodząc zbliżającego się końca naszych czasów. Przykładowo "Anglo-amerykańska potęga" jest symbolizowana przez dwurożną bestię (Ap 13.3)[3] i fałszywego proroka (Ap 16, 13; 19, 20; 20, 10)[4], reprezentuje ją też Król południa (Dn 11,40)[5], podczas gdy Król północy (Dn 11,38) oznacza blok komunistyczny[6]. Bestią barwy szkarłatnej (Ap 17; 13, 14?15) oraz obrzydliwością z Księgi Daniela (Dn 11,31, por. Mt 24, 15, Mk 13, 14) ma być Liga Narodów[7], a obecnie ONZ[8].
Ciało Kierownicze utrzymuje wyznawców Jehowy w napięciu zbliżającego się końca "tego systemu rzeczy"[9]. Świadomość życia w czasach ostatecznych czytelnicy broszur i czasopism z Brooklynu czerpią z licznie przytaczanych przykładów spełniania się biblijnych proroctw. Ciekawe, że wszystkie zapowiedzi właśnie teraz się spełniają, a zaliczają się do nich: klęski głodu[10], powszechny lęk[11], miłość pieniędzy[12], wzrost przestępczości[13], upadek moralny społeczeństw[14], trzęsienia ziemi[15], fałszywi prorocy (por. Mt 24, 11)[16], głoszenie dobrej nowiny o Królestwie[17], klęski żywiołowe[18], oddzielenie "owiec" od "kóz" (por. Mt 25)[19] i "ryb wybornych od bezużytecznych" (por. Mt 13)[20], ogłoszenie "pokoju i bezpieczeństwa" (por. 1Tes 5, 1-4)[21], oziębnięcie miłości (por. Mt 24,12)[22], prześladowanie prawdziwych chrześcijan[23], "rujnowanie ziemi" (por. Ap 11,18)[24], samolubstwo[25], śmiertelna plaga (por. Ap 6,8)[26], trudności w rodzinach[27], wojny[28], zarazy[29].
Obok konkretnych danych, liczb i przykładów odwołujących się do biblijnych proroctw, również ogólny wydźwięk artykułów sugeruje zbliżający się Armagedon. Pozornie niereligijne w treści teksty w gruncie rzeczy budują obraz świata na skraju przepaści. W każdym dwutygodniku "Przebudźcie się", znajduje się stała rubryka pt. "Obserwujemy świat", w jednym tylko numerze z 8 października 1989 roku na 10 sprawozdań aż 8 ma charakter katastroficzny, a tylko dwa to ciekawostki[30]. W tej samej rubryce w "Przebudźcie się" z 22 lutego 1996 roku aż 11 na ogólną liczbę 12 notek epatuje różnymi postaciami zła[31]. Nic zresztą dziwnego, skoro "żyjemy w najniebezpieczniejszym okresie dziejów człowieka"[32].
Terminy końca czasów
Świadkowie Jehowy wielokrotnie podawali szczegółowe daty końca "tego systemu rzeczy", uważając się czasami za proroka: "Ten prorok to nie był jeden człowiek. To było ciało złożone z kobiet i mężczyzn. Była to mała grupka najbliższych naśladowców Jezusa Chrystusa. Dzisiaj oni są znani jako chrześcijańscy Świadkowie Jehowy"[33]. Wbrew temu twierdzą, że wcale nie uważają za natchnionych proroków[34], zapewne dlatego, że zapowiedzi nie zawsze się sprawdzały. Po prostu "wskutek gorliwości spodziewaliśmy się, że nowy system nastanie wcześniej niż Jehowa to zamierzył", ale "potrzeba skorygowania naszego zrozumienia pewnych szczegółów wcale nie czyni z nas, fałszywych proroków"[35]. I w te zapewnienia zwykli Świadkowie Jehowy wierzyli: "Data wyznaczona jako koniec 'obecnego systemu rzeczy' na 1975 rok minęła i nic się nie zmieniło, ale tak ufaliśmy organizacji, że wcale nas to nie zmartwiło."[36].
Trzeba dodać, że dość często "korygowano" błędne zapowiedzi:
- 1874 - Charles Táze Russell doznaje zawodu. Oczekiwany przez niego Chrystus nie przyszedł[37].
- 1878 - Russell spodziewa się wraz ze swymi sympatykami zabrania do nieba[38]. Ponieważ rok ten minął i nic podobnego się nie wydarzyło, prezes uznał, że zaczęło się wtedy niewidzialne zmartwychwstanie klasy niebiańskiej[39].
- 1881 - Russel spodziewa się znów zabrania do nieba [40].
- 1905-1907 ok. W 1893 przywódca Badaczy Pisma Świętego (poprzednia nazwa Świadków Jehowy) sugeruje, że 'wielka burza' może nastąpić za 12 lub 14 lat tzn. w 1905 lub 1907 r.[41]
- 1914 - Oczekuje się w październiku "zawalenia się" wszystkich struktur światowych i porwania żywych badaczy do nieba[42].
- 1915 - Oczekiwany jest "koniec"[43].
- 1925 - W 1917 r. Joseph Franklin Rutherford, w 1920 wydał najgłośniejszą swą broszurę pt. "Miliony ludzi z obecnie żyjących nie umrą!". Zapowiada w niej na 1925 r. zmartwychwstanie wszystkich, a przede wszystkim Abrahama i innych mężów Starego Testamentu i koniec śmierci od 1 kwietnia[44].
- 1935 - W styczniu prezes ogłasza, że Armagedon jest kwestią miesięcy[45].
- 1942 - W 1941 Rutherford stwierdza, że nadejście Armagedonu jest kwestią miesięcy[46].
- 1945 - Świadkowie Jehowy oczekują wraz z końcem II wojny światowej bitwy Armagedonu[47].
- 1954-64 - W 1949 sugeruje się Armagedon na lata 1954-64[48].
- 1964-70 - W 1960 twierdzi się, że młodzi ludzie nie zdążą zostać dorosłymi, bo ?walka Armagedonu powali ich jeszcze w młodości"[49].
- 1975 - Od 1966 zaczyna się nauczać o upłynięciu w 1975r. sześciu tysięcy lat od stworzenia Adama i nadchodzącym Armagedonie w 1975 r.[50].
- 1985-90 - Armagedon nastąpi zanim wymrze pokolenie, które przeżyło wydarzenia z 1914 roku i z którego w 1985 roku zostało zaledwie 15 %. (...) "Wtedy przyjdzie kres sześciu tysięcy lat buntu ludzi przeciw Bogu: Armagedon"[51].
- przed 2000 - W 1981 r "Strażnica" stwierdza, że przetrwanie obecnego złego świata do końca XX w. jest "wysoce nieprawdopodobne"[52].
- Niedługo - ponieważ "nikt nie powinien uważać, że Jehowa wykona wyrok na niegodziwcach dopiero w odległej przyszłości"[53].
- Ratowanie wyznawców
Czytelnicy brooklyńskich wydawnictw są świadomi zbliżającej się globalnej katastrofy: "Tym, którzy zginą w Armagedonie, Słowo Jehowy nie pozostawia żadnej nadziei na zmartwychwstanie. Ich zniszczenie będzie ostateczne (Mat. 24:38, 39; 2 Tes. 1:6-10)"[54]. Wystarczy zostać Świadkiem Jehowy. "Jeżeli chcemy dostąpić wybawienia od Jehowy, musimy za wszelką cenę pozostawać wobec Niego niezłomnie lojalni"[55], a gdzie indziej: ?(...) miliony obecnie żyjących należą do wielkiej rzeszy bądź też zamierzają się do niej przyłączyć. Czy 'zdołasz się ostać' jako jeden z nich, gdy nastanie wielki dzień srogiego gniewu Jehowy i Baranka? Podjęcie o to starań oznacza dla Ciebie ocalenie"[56]. Nie ma innego wyjścia "...jeśli odsuniemy się od organizacji Jehowy, w żadnym innym miejscu nie znajdziemy radości ani nadziei na zbawienie"[57]
Wśród czytelników buduje się atmosferę napięcia, sugerując, że nie ma chwili do stracenia, mimo że od lat 90. XX w. Towarzystwo Strażnica nie precyzuje szczegółowej daty końca "tego systemu rzeczy". "Noe nie daje się zmusić do porzucenia służby dla Jehowy. Przeciwnie, jest 'głosicielem prawości'. Razem z rodziną buduje arkę i ani on, ani jego bliscy nie mają najmniejszej wątpliwości, że niegodziwość zostanie usunięta jeszcze za ich życia. (...) Czy więc wzorem Noego okażesz się wiernym głosicielem prawości, pełniąc służbę razem z ludem Bożym i czekając na wybawienie od Jehowy?"[58].
[8] Strażnica, nr 21/93, s. 15-16; Największy ze wszystkich ludzi, Nowy Jork 1991, s.111; Wspaniały finał Objawienia bliski, Nowy Jork 1993, s.194?195, 240-244.
[10] Strażnica, nr 19/93, s.21; Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.139-40; jest powszechny- Przebudźcie się!, nr 13/94, s.30; liczba klęsk głodu od 1914- Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.140.
[12] Strażnica, nr 4/93, s.8-11; Strażnica, nr 11/93, s.21-22; znak dni ostatnich- Strażnica, nr 8/94, s.13-14.
[13] Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.145, Strażnica, nr 9/91, s. 3-4; znak dni ostatnich- Strażnica, nr 20/92, s.32; Biblia Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.145; Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, Nowy Jork 1991, s.76.
[14] Znak dni ostatnich- Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, Nowy Jork 1991, s.76. Niemoralność zjawiskiem powszechnym- Pytania młodych ludzi- praktyczne odpowiedzi, Nowy Jork 1994, s.181-2. Jako moralny upadek społeczeństw Ciało Kierownicze zalicza: materializm- Przebudźcie się!, nr 23/94, s.4-6; dzieci wykorzystywane seksualnie- Przebudźcie się!, nr 19/93, s.3-13; korupcję- Strażnica, nr 24/93, s.12; ciąże u młodzieży ?Pytania młodych ludzi- praktyczne odpowiedzi, Nowy Jork 1994, s.184-185; niemoralność młodzieży- Pytania młodych ludzi- praktyczne odpowiedzi, Nowy Jork 1994, s.181-192; zażywanie marihuany młodzież- Pytania młodych ludzi- praktyczne odpowiedzi, Nowy Jork 1994, s.274-279; znęcanie się nad rodzicami Przebudźcie się!, nr 19/92, s.29; nieślubne dzieci- Pytania młodych ludzi- praktyczne odpowiedzi, Nowy Jork 1994, s.184-5, Przebudźcie się!, nr 23/92, s.29; pożycie bez ślubu- Przebudźcie się!, nr 3/92, s.26-27; Przebudźcie się!, nr 17/92, s.29; Przebudźcie się!, nr 23/92, s.29; nieuczciwość- Człowiek poszukuje Boga, Nowy Jork 1994, s.342; ograbianie kościołów- Przebudźcie się!, nr 21/92, s.29; pornografię- Pytania młodych ludzi- praktyczne odpowiedzi, Nowy Jork 1994, s.208-9; zgnilizna moralna uniwersytetów- Przebudźcie się!, nr 15/92, s.14.
[15] Wspaniały finał Objawienia bliski!, Nowy Jork 1993, s.104-5; Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.141-2; Strażnica, nr 4/91, s.5; Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, Nowy Jork 1991, s.75; analiza ofiar śmiertelnych przed rokiem 1914 i po nim - Jak znaleźć prawdziwe szczęście, Nowy Jork 1984, s.148-9, analiza obejmująca 2000 lat- Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, Nowy Jork 1991, s.75.
[17] Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.147-148; Strażnica, nr 7/91, s.7; Przebudźcie się!, nr 11/91, s.27.
[22] Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.146; Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, Nowy Jork 1991, s.76.
[26] Wspaniały finał Objawienia bliski, Nowy Jork 1993, s.97; Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.142-144.
[28] Strażnica, nr 5/93, s.4-5; Jak znaleźć prawdziwe szczęście, Nowy Jork 1984, s.145-147; Wspaniały finał Objawienia bliski!, Nowy Jork 1993, s.93-95.
[29] Przebudźcie się!, nr 19/94, s.31; Jak znaleźć prawdziwe szczęście, Nowy Jork 1984, s.145-148; Biblia- słowo Boże czy ludzkie, Nowy Jork 1992, s.142-144; Strażnica, nr 22/91, s.7.
[30] Oto tytuły artykułów w Przebudźcie się!, nr 19/89, s.30-31: ?Uwaga, trzęsienie ziemi!?, ?To nie jest brakujące ogniwo?, ?Wypadki w domu?, ??Perła? traci blask?, ?Coraz więcej samobójstw we Włoszech?, ?Bank krwi podany do sądu?, ?Tajemnice dawnych rolników?, ?Śmietnik w kosmosie?, ?Prostytucja dziecięca na Filipinach?, ?Martwi duchowo??.
[31] Tytuły w Przebudźcie się!, nr 4/96, s.30-31: ?Nieśmiertelność na sprzedaż??, ?Okradanie brytyjskich kościołów?, ?Coraz więcej agresywnych kobiet", ?Śmiertelne wypadki drogowe?, ?Cierpliwi zabójcy?, ?Samobójcze skoki z mostu?, ?Palące dzieci?, ?Terapia genowa pod ostrzałem krytyki?, ?Higiena jamy ustnej u osób w starszym wieku?, ?Księża a małżeństwo?, ?Wzrost liczby aborcji w Kanadzie", ?Dzieci chore na AIDS".
[38] Zion's Watch Tower z 15.07.1906; Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego, Nowy Jork 1995, s.632.
[39] Zion's Watch Tower z 15.07.1906; Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego, Nowy Jork 1995, s.632.
[43] Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego, Nowy Jork 1995, s.62, 211, 632-przypis, por. Życie wieczne w wolności synów Bożych, Nowy Jork 1966, s.229-30.
[46] The Watchtower nr 18/41; por. Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego, Nowy Jork 1995, s.93.
[51] Przebudźcie się!, nr 2/85, por. Delporte Ch., Świadkowie Jehowy. Ofiary mówią, Warszawa 2003, s.107.