Zanim członkowie destrukcyjnej grupy przystąpią do rzeczywistego werbowania upatrzonej osoby, koncentrują się na zaprezentowaniu korzystnego wizerunku. Stosując reguły, szczegółowo opisane przez Roberta Cialdiniego[1], najpierw próbują ofiarę uwieść dobrą prezentacją, zarówno siebie jak swojej wspólnoty. W tej pierwszej fazie psychomanipulacji poddawana jej osoba nie odczuwa jeszcze presji ze strony sekty. Oferta tej ostatniej na tym etapie jest dość ogólnikowa, a indagowany człowiek posiada jeszcze duży obszar wolności. Członkowie sekt zdają sobie sprawę jak ważne jest dobre pierwsze wrażenie[2]. Będą odnosili się do swoich rozmówców z pełną sympatią i akceptacją. Do tego dostosowany jest ubiór, styl bycia itp. Werbujący będą się starali okazywać zrozumienie i prezentować postawę społecznie akceptowaną, organizację przedstawią jako wspanialszą, bardziej religijną i duchową od pozostałych. 

Reguła lubienia i sympatii w/g Roberta Cialdiniego - tutaj przedstawiona w formie uproszczonego, jednowyrazowego zwrotu- w znacznym stopniu przyczynia się do pozytywnego odbioru przesłania. Nieważne czy celem jest sprzedaż kompletu garnków czy rozpowszechnienie religijnej idei, chętnie zgodzimy się spełnić prośbę od kogoś, kogo lubimy. Dlatego tak ważne jest by przynajmniej zewnętrznie podobać się ludziom, zaprezentować się w korzystnym świetle[3]. Sekty, chcąc zwerbować kolejnych członków, starają się być lubiane, zrobią wiele by wzbudzić sympatię. Członkowie, muszą tłumić wszelkie negatywne uczucia i ukazywać zawsze szczęśliwe oblicze[4]. Ponieważ kontakt powinien być wyłącznie pozytywny, grupa dba o korzystny wizerunek, oczywiście spójny z wyznawaną doktryną - inaczej będą się prezentować członkowie grup hinduistycznych, a inaczej chrześcijańskich. Werbujący mówią jedynie o korzyściach płynących z uczestnictwa w grupie, a samą doktrynę przedstawią jako idealne rozwiązanie na wszelkie zło. Niejednokrotnie, głoszone nauki wyjdą naprzeciw nośnym aktualnie potrzebom, np. ekologicznym, edukacyjnym itp., tak by rozmówca odnalazł to, czego szuka.

Pozytywny kontakt

Kierownictwo Świadków Jehowy zwraca uwagę, by głoszący orędzie Jehowy dostrzegł, że nie tylko jest ważne, co wygłasza, ale też jak to robi. W związku z tym kładzie nacisk na optymistyczny sposób prezentowania orędzia. Radosne, entuzjastyczne i przekonujące opowiadanie okaże się, zdaniem redaktorów publikacji Towarzystwa Strażnica, najbardziej skuteczne. Rozradowana twarz, przekonujący ton głosu, a także pogodne usposobienie sprawią, że słuchacz może zareagować pozytywnie na wizytę głosiciela. Pogoda ducha nie tylko "pobudzi" słuchacza do przyjęcia orędzia, ale i "wszczepi" mu nadzieję na lepsze życie teraz i w przyszłości.[5]

Treść wypowiedzi głosiciela Królestwa także powinna mieć wydźwięk pozytywny. O ile rozmówcy skarżą się na trudne warunki życia lub sytuację na świecie, należy ich uwagę kierować na nadzieję rozwiązania tych problemów. Również, jeśli sam głosiciel postanowił wspomnieć o "dniu pomsty", to po to, by wykazać dlaczego w rzeczywistości będzie on oznaczał "dobrą nowinę dla potulnych".[6]

Świadkom Jehowy szczególnie zależy, aby zaprezentować się jako osoby życzliwe, sympatyczne, szanujące swoich rozmówców[7], zdając sobie sprawę, jakie robi to wrażenie na postronnych osobach[8], byłą wyznawczynię Jehowy ujęła właśnie "...ich uprzejmość i nie zrażanie się trudnościami z mojej strony (...)".[9]

Kierownictwo zaleca łagodność głosicielom Królestwa Jehowy, zarówno podczas odwiedzin w domu[10], jak i w ogóle w trudnych sytuacjach życiowych, nawet kiedy Świadka spotka tak przykry incydent jak kradzież[11], łagodność będzie najwłaściwszą reakcją, albowiem jest owocem ducha Bożego[12].

Dbałość o wizerunek

Niebagatelną sprawą jest właściwy ubiór członków, skoro przełożeni, tzw. starsi, mają obowiązek dbać o jego stosowność[13]. Albowiem "ubiór powinien być dostosowany do zasad Bożych"[14]. Szczególnie "służąc Jehowie", np. chodząc od domu do domu, należy zadbać o właściwy strój, ponieważ "wygląd zewnętrzny i ubiór mogą wpłynąć na to, co inni pomyślą o prawdziwym wielbieniu Jehowy"[15]. Szczegółowo określony ubiór, co prawda nie obowiązuje, bynajmniej jednak "strój schludny i zadbany"[16] nie podlega jednostkowym upodobaniom: "Poślubiłam filuternego, czułego chłopaka, który ubierał się młodzieżowo w dżinsy i bawełnianą koszulkę. Byłam świadkiem jego przemiany fizycznej i psychicznej. Musiał nosić krótkie włosy i wyglądać tak, jak wymagali Świadkowie Jehowy. Kiedy głosił obowiązywał go garnitur i krawat"[17].

Nawet życie osobiste Świadków Jehowy nie może być zbyt swobodne "z uwagi na prowadzenie publicznej działalności kaznodziejskiej"[18]. Szczególnie cenione jest przez kierownictwo czystość i porządek, które mają być widoczne jako świadectwo dla sąsiadów i ludzi postronnych. Mężowie i ojcowie powinni szczególnie interesować się domem i jego otoczeniem, co oznacza "czyste podwórze, dobrze utrzymany ogródek i zadbany dom". W ten sposób dają "oznakę dobrego przewodzenia domownikom". Natomiast żony mają dbać o czystość w samym domu, w czym też mają mieć udział "dobrze wychowane dzieci"[19].

Osobiste grzechy lub wątpliwa moralność głosicieli mogłyby w złym świetle stawiać religię Świadków Jehowy, dlatego kierownictwo zapobiegliwie zaleca członkom: "Jeżeli ktoś dokładnie wie o jakimś wykroczeniu, które mogłoby skazić zbór, jest zobowiązany ujawnić tę sprawę, żeby zbór pozostał czysty (...) Choćbyś odnosił wrażenie, że twoja rada wystarczy, aby odwieść grzesznika od złego postępowania, dobrze jest poinformować o całej sprawie nadzorcę przewodniczącego; mogą wchodzić w grę jeszcze inne czynniki."[20]. Jeśli karygodny uczynek był widziany przez osoby spoza grona Świadków, grzesznik zostaje wykluczony ze społeczności. Jednak, gdy nikt obcy tego nie widział, wystarczy tylko upomnienie[21].

Marketing religijny

Popieranie pokoju współcześni ludzie potrafią docenić jak żadną inną wartość. Niewątpliwie Świadkowie Jehowy są pod tym względem konsekwentni "gdyby na ziemi żyli tylko Świadkowie, nigdzie nie doszłoby do wojny".[22] ...Ale co w sytuacji, gdy nie wszyscy zechcą być Świadkami Jehowy? Na to odpowiedzi brak.

Próbują prezentować się jak pierwsi chrześcijanie, którzy mają opinię najwierniejszych uczniów Chrystusa. Próbują dowieść, że przypominają starożytnych wyznawców Chrystusa. Do wspólnych cech ma należeć wspomniane wyżej odrzucenie rzemiosła wojennego[23], głoszenie swojego orędzia po domach[24], odrzucenie bałwochwalstwa[25], spotykanie się z krytyką i odrzuceniem[26], a nawet męczeństwo[27]. Rzekomych podobieństw Świadków Jehowy do starożytnego chrześcijaństwa jest znacznie więcej, jednak argumentacja jest jeszcze bardziej dyskusyjna[28].

Z publikacji Towarzystwa Strażnica, dowiemy się, że również w miłości, jedności i przestrzeganiu zasad moralnych Świadkowie nie mają sobie równych. Nie wszyscy się jednak zgadzają z ich "niebywałą siłą moralną"[29], ponieważ "w rzeczywistości sekta ta jest religią hipokryzji, bo pod pozorami zewnętrznej czystości poznałam tam alkoholików, zboczeńców seksualnych, nałogowych palaczy, złodziei, wszystko to oczywiście w ukryciu"[30]. Okazują sobie wzajemną miłość[31], jednak chyba najbardziej gorliwą wobec początkujących: "...mamy polecenie okazywania najmłodszym badaczom Biblii jak najdalej posuniętej grzeczności po to, by się im przypodobać, by ich w pewnym sensie zauroczyć"[32]. Natomiast niewątpliwa jedność Świadków jest jednak wymuszona ścisłą kontrolą opartą na donosach[33].

Mimo że Świadkowie Jehowy na wzór ponoć starożytny "trzymają się z dala od świata"[34], bardzo zabiegają o pozytywną opinię ludzi z zewnątrz. Pozostawią idealny porządek po tłumnych zjazdach na stadionach i w innych miejscach publicznych[35]. Podkreślają swoją rzetelność i uczciwość w płaceniu podatków[36], a także posłuszeństwo w przestrzeganiu przepisów drogowych[37], pragną uchodzić za najbardziej lojalnych obywateli[38]. Wobec tego, jak sami wnioskują, społeczeństwa mogą tylko skorzystać na obecności Świadków[39].

Tomasz Czyżewski

Kolejnymi zasadami psychologicznego oddziaływania na ludzi, wg Cialdiniego są reguły autorytetu i społecznego dowodu słuszności. Zobacz czy u Świadków Jehowy też je znajdziemy: Siła autorytetu

• « poprz.
• nast. »